Bipolar disorder คืออะไร

Bipolar disorder คืออะไร

ดร.มฤษฎ์ แก้วจินดา (Ph.D.)
นักจิตวิทยาการปรึกษาผู้เชี่ยวชาญ
EMDR Psychotherapy Supervisor and Brainspotting Psychotherapy Practictioner 

Bipolar disorder คืออะไร

โรคอารมณ์สองขั้ว (Bipolar Disorder) คือ ภาวะผิดปกติทางอารมณ์ที่มีลักษณะเด่นคือ อารมณ์แปรปรวนขึ้น-ลงอย่างรุนแรงผิดปกติ โดยมีช่วงที่อารมณ์ดีมากผิดปกติ เรียกว่า Mania (ภาวะแมเนีย) หรือ Hypomania (ไฮโปแมเนีย) สลับกับช่วงที่อารมณ์ซึมเศร้าอย่างรุนแรง Depression (ภาวะซึมเศร้า)

ลักษณะอาการของโรคไบโพลาร์

1. ช่วงแมเนีย (Mania)

• ร่าเริง คึกคักผิดปกติ
• พูดมาก พูดเร็ว ความคิดแล่น
• ใช้เงินสุรุ่ยสุร่าย
• นอนน้อยแต่ไม่รู้สึกเหนื่อย
• มีความมั่นใจเกินจริง
• อาจมีพฤติกรรมเสี่ยง เช่น เล่นการพนัน ขับรถเร็ว ความสัมพันธ์ทางเพศโดยไม่ป้องกัน เป็นต้น
   

• รู้สึกเศร้า สิ้นหวัง ไม่มีพลัง
• เบื่อสิ่งที่เคยชอบ
• สมาธิลดลง
• นอนไม่หลับหรือหลับมากผิดปกติ
• คิดว่าตนไม่มีคุณค่า หรือรู้สึกผิด
• อาจมีความคิดอยากตายหรือฆ่าตัวตาย

• Bipolar I - มีช่วงแมเนียรุนแรงอย่างน้อย 1 ครั้ง อาจมีหรือไม่มีช่วงซึมเศร้า
• Bipolar II - มีช่วงซึมเศร้าและช่วงไฮโปแมเนีย (อาการแมเนียเบา ๆ ที่ยังควบคุมตัวเองได้)
• Cyclothymia (ไซโคลไทเมีย) - มีอารมณ์ขึ้น ๆ ลง ๆ แต่ไม่รุนแรงถึงขั้นไบโพลาร์ I หรือ II

• ความเครียด เหตุการณ์กระทบกระเทือนจิตใจในอดีต
• การใช้สารเสพติดหรือแอลกอฮอล์
• พันธุกรรม (มีญาติสายตรงมีภาวะความผิดปกตินี้)
• ความผิดปกติของสารสื่อประสาทในสมอง เช่น โดปามีน เซโรโทนิน

• จิตบำบัด เช่น EMDR, Brainspotting, CBT, และ Counseling,  การให้ความรู้เกี่ยวกับโรคไบโพล่า
• การดูแลตนเอง เช่น นอนให้พอ ออกกำลังกาย สื่อสารกับคนรอบตัว
• การใช้ยาควบคุมอารมณ์ เช่น ยาต้านซึมเศร้า, ยาแก้วิตกกังวล

ข้อควรรู้
โรคไบโพลาร์ ไม่ใช่แค่ “อารมณ์แปรปรวน” แบบทั่วไป แต่เป็นโรคที่ต้องวินิจฉัยและรักษาอย่างจริงจังโดยแพทย์ผู้เชี่ยวชาญทางจิตเวช และผู้ป่วยสามารถใช้ชีวิตได้ปกติหากได้รับการดูแลที่เหมาะสม ข้อมูลเฉพาะด้าน อาการในวัยรุ่น วิธีการวินิจฉัย หรือแนวทางพูดคุยกับคนใกล้ชิดที่เป็นไบโพลาร์ สามารถปรึกษาพูดคุยกับผู้เชี่ยวชาญทางจิตวิทยาได้

 

จิตบำบัด EMDR ช่วย bipolar ได้อย่างไร

การทำจิตบำบัดแบบ Eye Movement Desensitization and Reprocessing (EMDR) Therapy ไม่ได้เป็นการรักษาหลักสำหรับโรคไบโพลาร์ แต่สามารถช่วยในบางด้านได้ โดยเฉพาะเมื่อตัวผู้ป่วยมีประวัติของบาดแผลทางใจ (Trauma) ซึ่งอาจเป็นปัจจัยร่วมที่กระตุ้นทำให้อาการไบโพลาร์แย่ลง

 จิตบำบัดแบบ EMDR Therapy คืออะไร

EMDR เป็นเทคนิคการบำบัดที่ใช้การเคลื่อนไหวของดวงตาหรือการกระตุ้นซ้าย-ขวา เพื่อช่วยให้สมอง “ประมวลผล” ความทรงจำรุนแรงหรือความรู้สึกติดค้างจากเหตุการณ์ที่กระทบจิตใจ (Trauma) ได้อย่างปลอดภัยและมีประสิทธิภาพ
 
 EMDR ช่วยผู้ที่มีไบโพลาร์อย่างไร

1. จัดการกับ Trauma

ที่เป็นตัวกระตุ้นอารมณ์ ผู้ป่วยไบโพลาร์จำนวนไม่น้อยมี ประวัติเหตุการณ์สะเทือนใจในอดีต เช่น ความรุนแรงในครอบครัว การถูกละเลย หรือการสูญเสีย จิตบำบัดแบบ EMDR ช่วย "ปลดล็อก" ความรู้สึกที่ยังค้างคาเหล่านั้น ลดโอกาสที่ trauma จะกระตุ้นให้อารมณ์ขึ้น-ลงรุนแรง

 2. ลดอาการร่วม

เช่น PTSD วิตกกังวล หรือซึมเศร้าเรื้อรัง หลายคนที่เป็นไบโพลาร์ อาจมีอาการร่วม เช่น PTSD หรือโรควิตกกังวล EMDR มีงานวิจัยสนับสนุนว่าช่วยลดอาการ PTSD ความเครียด และอารมณ์ซึมเศร้าได้ดี

 3. ช่วยเสริมการบำบัดอื่น ๆ

EMDR ไม่ได้แทนที่ยา แต่ช่วยเสริมการบำบัดโดยรวมมีประสิทธิภาพมากขึ้น