Brainspotting ช่วยรักษา PTSD ได้อย่างไร

Brainspotting ช่วยรักษา PTSD ได้อย่างไร

ดร.มฤษฎ์ แก้วจินดา (Ph.D.)
นักจิตวิทยาการปรึกษาผู้เชี่ยวชาญ
EMDR Psychotherapy Supervisor and Brainspotting Psychotherapy Practictioner

ภาวะเครียดหลังเหตุการณ์ร้ายแรง (Post-Traumatic Stress Disorder, PTSD) เป็นปัญหาสุขภาพจิตที่ส่งผลกระทบต่อผู้ประสบเหตุการณ์กระทบจิตใจอย่างหนัก เช่น อุบัติเหตุร้ายแรง การสูญเสีย หรือการถูกทำร้าย

หนึ่งในวิธีการบำบัดที่ได้รับความสนใจเพิ่มขึ้นในช่วงไม่กี่ปีมานี้คือ Brainspotting (BSP) ซึ่งมีการนำมาใช้ในการบำบัดผู้ที่มีอาการ PTSD โดยเฉพาะผู้ที่ไม่ตอบสนองต่อการรักษาแบบดั้งเดิม เช่น การพูดคุย (Talk Therapy) หรือ CBT

 

Brainspotting คืออะไร?

Brainspotting คือวิธีจิตบำบัดที่ค้นพบโดย David Grand, Ph.D. ซึ่งเชื่อมโยงการเคลื่อนไหวของดวงตากับการเข้าถึงความทรงจำหรืออารมณ์ที่ยัง “ค้างคา” อยู่ในสมอง

หลักการคือ “Where you look affects how you feel” – ทิศทางที่เรามองสัมพันธ์กับการเข้าถึงข้อมูลความทรงจำในสมอง เมื่อผู้บำบัดช่วยหาจุดโฟกัส (Brain spot) ที่เชื่อมกับ trauma สมองจะสามารถ “ประมวลผลใหม่” (reprocess) ความทรงจำนั้นได้

PTSD คืออะไร และทำไมรักษายาก?

PTSD เกิดจากการที่สมองไม่สามารถ “จัดเก็บ” ความทรงจำรุนแรงอย่างถูกต้อง ทำให้ผู้ป่วยยังคงรู้สึกเหมือนเหตุการณ์ยังเกิดขึ้นอยู่เรื่อย ๆ

อาการที่พบบ่อย ได้แก่:

• ภาพเหตุการณ์ย้อนกลับ (Flashback)
  
• ฝันร้ายซ้ำ ๆ
  
• หลีกเลี่ยงสิ่งที่กระตุ้นให้นึกถึงเหตุการณ์
  
• วิตกกังวล หวาดระแวง
  
• รู้สึกผิดหรือสิ้นหวัง
   
  
  

Brainspotting รักษา PTSD ได้อย่างไร?

• ช่วยให้สามารถเข้าถึงความทรงจำในสมองส่วนลึก

Brainspotting ใช้การโฟกัสสายตาเพื่อเข้าถึงสมองส่วนลิมบิก (Limbic system) และสมองส่วนกลาง (Midbrain) ซึ่งเป็นที่เก็บประสบการณ์ทางอารมณ์และความทรงจำรุนแรง

• ช่วยประมวลผลใหม่ (Reprocessing)

เมื่อผู้ป่วยโฟกัสไปที่จุดที่เกี่ยวข้องกับ trauma ร่างกายและสมองจะค่อย ๆ ปล่อยอารมณ์และบันทึกความทรงจำนั้นใหม่ในรูปแบบที่ไม่เจ็บปวดเท่าเดิม

• ลดอาการทางร่างกายและอารมณ์

งานวิจัยและประสบการณ์จากนักบำบัดรายงานว่า Brainspotting สามารถช่วยลดอาการ Flashbacks  ความวิตกกังวล และความตึงเครียดทางร่างกาย ที่มักพบในผู้ป่วย PTSD

Brainspotting เทียบกับ EMDR และ Talk Therapy

Brainspotting vs. EMDR: ทั้งสองวิธีทำงานกับสมองส่วนลึกและความทรงจำรุนแรง แต่ Brainspotting ใช้การโฟกัสสายตาอย่างเป็นธรรมชาติ ขณะที่ EMDR ใช้การกระตุ้นสมองซ้าย–ขวา (Bilateral stimulation)

Brainspotting vs. Talk Therapy: Brainspotting ไม่จำเป็นต้องเล่าเหตุการณ์ร้ายแรงซ้ำ ๆ ซึ่งเหมาะสำหรับผู้ที่รู้สึกว่าเป็นการยากที่จะเล่าประสบการณ์หรือเรื่องร้ายที่เกิดขึ้น

อ่านเพิ่มเติม: EMDR Therapy คืออะไร คลิก

 

หลักฐานวิจัยเกี่ยวกับ Brainspotting และ PTSD

งานวิจัยเบื้องต้นชี้ว่า Brainspotting มีศักยภาพสูงในการลดอาการ PTSD และภาวะที่เกี่ยวข้อง เช่น ความวิตกกังวลและซึมเศร้า
รายงานจากผู้ป่วยหลายกรณียืนยันว่าอาการดีขึ้นหลังการทำเพียงไม่กี่ครั้ง
Brainspotting ยังต้องมีการวิจัยระยะยาวเพื่อยืนยันประสิทธิภาพเทียบกับการบำบัดมาตรฐาน เหมือนกับ CBT และ EMDR

สรุป
Brainspotting เป็นการบำบัดที่เน้นการเข้าถึงความทรงจำเชิงลึกผ่านการโฟกัสทางสายตา ซึ่งช่วยให้สมองจัดการกับ trauma ที่ยังค้างอยู่ได้อย่างมีประสิทธิภาพ งานวิจัยและประสบการณ์จริงชี้ว่า Brainspotting สามารถช่วยผู้ป่วยที่เป็น PTSD ลดอาการและฟื้นฟูคุณภาพชีวิตให้กลับมามีความสุขได้

แม้จะยังเป็นวิธีใหม่ แต่ Brainspotting กำลังได้รับความสนใจมากขึ้นในแวดวงสุขภาพจิต และอาจเป็นอีกหนึ่งทางเลือกสำคัญในการรักษา PTSD

FAQ (คำถามท้ายบทความ)

Q1: Brainspotting ต่างจาก EMDR อย่างไร?
A: Brainspotting ใช้การโฟกัสสายตาเพื่อเข้าถึงสมองส่วนลึก ขณะที่ EMDR ใช้การกระตุ้นสมองซ้าย–ขวา แต่ทั้งคู่ช่วยประมวลผลความทรงจำ trauma ใหม่ได้อย่างมีประสิทธิภาพ

Q2: Brainspotting เหมาะกับใคร?
A: เหมาะกับผู้ที่มี PTSD, วิตกกังวล, หรือมี trauma ที่ยากจะพูดถึงและไม่อยากเล่าเหตุการณ์ซ้ำ ๆ

Q3: Brainspotting ได้ผลจริงไหม?
A: งานวิจัยเบื้องต้นและประสบการณ์จากผู้ป่วยหลายรายชี้ว่าได้ผล แต่ยังต้องการงานวิจัยระยะยาวเพิ่มเติมเพื่อยืนยันประสิทธิภาพในวงกว้าง