Panic Attack และ Anxiety Disorders แตกต่างกันอย่างไร?

Panic Attack

และ Anxiety Disorders

แตกต่างกันอย่างไร?

โดย ดร.มฤษฎ์ แก้วจินดา

นักจิตวิทยาการปรึกษาผู้เชี่ยวชาญ และนักจิตบำบัด

EMDR certified supervisor and Brainspotting Psychotherapist

Panic Attack และ Anxiety Disorders: เข้าใจอาการ วินิจฉัย และการรักษา

หลายคนเคยมีอาการ ใจสั่น หายใจไม่ทัน รู้สึกเหมือนจะตาย แต่ไม่เข้าใจว่าคืออะไร อาการนี้อาจเป็น Panic Attack (อาการตื่นตระหนกเฉียบพลัน) ซึ่งมักเกี่ยวข้องกับ โรควิตกกังวล (Anxiety Disorders) หากไม่ได้รับการดูแล อาจกระทบต่อการใช้ชีวิตประจำวันอย่างมาก

บทความนี้จะอธิบายว่า Panic Attack คืออะไร แตกต่างจาก Anxiety Disorders อย่างไร สาเหตุที่เกิดขึ้น และวิธีรักษาที่ได้ผล

การทำความเข้าใจในความแตกต่างระหว่าง 2 โรคนี้จะช่วยให้เราสามารถดูแลสุขภาพจิตใจของเราให้ดียิ่งขึ้นได้
Panic Attack หรือ โรคตื่นตระหนก เป็นอาการหนึ่งที่อยู่ในโรค Anxiety Disorders หรือโรควิตกกังวล

Panic Attack คืออะไร?
Panic Attack (อาการตื่นตระหนก) คือ ภาวะที่ร่างกายตอบสนองต่อความเครียดหรือความกลัวอย่างรุนแรงและเฉียบพลัน โดยมักเกิดขึ้นโดยไม่คาดคิด

อาการของ Panic Attack

• ใจสั่น หัวใจเต้นแรง
  
• หายใจถี่หรือหายใจไม่ออก
  
• เจ็บหน้าอกหรือแน่นหน้าอก
  
• เหงื่อออก ตัวสั่น
  
• รู้สึกเหมือนจะตายหรือเสียการควบคุม
• หากมีอาการเหล่านี้บ่อยครั้ง อาจเป็นสัญญาณของ Panic Disorder (โรคตื่นตระหนก)
• อาการของโรค panic attack มักจะไม่มีสัญญาณเตือนมาก่อน
• อาการที่ปรากฎเห็นได้ชัด เช่น ตัวชา เวียนหัว หน้ามืด หายใจไม่ทัน ตัวสั่น เหงื่อแตก 

Anxiety Disorders คืออะไร?

Anxiety Disorders (โรควิตกกังวล) เป็นกลุ่มความผิดปกติทางอารมณ์ ที่ทำให้เกิดความกังวลหรือความกลัวมากเกินไป ส่งผลกระทบต่อชีวิตประจำวัน

โรควิตกกังวลที่พบบ่อย

• Generalized Anxiety Disorder (GAD)  กังวลมากเกินไปในหลายเรื่อง
  
• Social Anxiety Disorder -กลัวสถานการณ์ทางสังคม
  
• Panic Disorder-  มี Panic Attack ซ้ำ ๆ
  
• Phobias - กลัวสิ่งใดสิ่งหนึ่งอย่างรุนแรง
  
• PTSD - ความเครียดหลังเหตุการณ์รุนแรง
  
• OCD- ความคิดย้ำคิดย้ำทำ

ความแตกต่างระหว่าง Panic Attack และ Anxiety Disorders
Panic Attack - อาการเฉียบพลัน รุนแรง เกิดขึ้นทันที
Anxiety Disorders - ความกังวลเรื้อรัง ต่อเนื่องยาวนาน
บางครั้ง Panic Attack อาจเป็นส่วนหนึ่งของ Anxiety Disorders โดยเฉพาะ Panic Disorder


สาเหตุของ Panic Attack และ Anxiety Disorders

• พันธุกรรม และความเปราะบางทางสมอง
  
• ประสบการณ์เครียดรุนแรงในอดีต (เช่น อุบัติเหตุ, การสูญเสีย)
  
• การทำงานผิดปกติของสารเคมีในสมอง (เช่น serotonin, norepinephrine)
  
• ปัจจัยด้านสิ่งแวดล้อม เช่น ความเครียดจากการทำงาน ความสัมพันธ์

ในปัจจุบันทางสมาคมจิตวิทยาและจิตแพทย์ในประเทศสหรัฐอเมริกาได้ออกมายืนยันแล้วว่า โรค panic attack และ anxiety disorders นั้นสามารถรักษาให้หายขาดได้ หากได้รับการแก้ไขอย่างถูกวิธี

ดังนั้นหากเกิดความเจ็บป่วยและทุกข์ทรมานจากโรคแพนิคแอคแทคหรือ anxiety disorders ควรรีบปรึกษาผู้เชี่ยวชาญด้านจิตวิทยาเพื่อรับการบำบัดที่ถูกต้อง 

โรควิตกกังวล หรือ Anxiety Disorders มีหลายรูปแบบ และหลายสาเหตุปัจจัยที่ทำให้เกิดทั้งจากประสบการณ์ในชีวิตและอื่นๆอีกมากมาย

บางครั้งในชีวิตคนเรานั้นเกิดความวิตกกังวลได้ ประสบการณ์ของความรู้สึกวิตกกังวล ตื่นตระหนกเป็นอารมณ์โดยธรรมชาติของมนุษย์แสดงถึงปฎิกิริยาที่ตอบสนองต่อการเอาตัวรอด

ความรู้สึกวิตกกังวล และกลัวนี้เป็นการส่งสัญญาณ ส่งข้อมูลบางอย่างให้เรา และทำให้เราระแวดระวังหรือมีการเตรียมตัวสำหรับรับมือกับความอันตรายบางอย่าง ซึ่งเป็นสิ่งสำคัญต่อการมีชีวิตรอด

แต่หากความวิตกกังวลนั้นไม่ได้ให้ข้อมูลที่เป็นประโยชน์ หรือข้อมูลที่สมเหตุสมผล แต่เป็นจินตนาการที่สร้างความเครียด หรือ ความกลัวจนเกินกว่าเหตุจนทำให้เราพยายามหลีกหนีที่จะเผชิญหน้ากับมัน สร้างปัญหาและอุปสรรคต่อการใช้ชีวิตเหล่านี้อาจเป็นสัญญาณบอกถึงการเป็นโรควิตกกังวลที่ควรต้องได้รับการแก้ไขจากผู้เชี่ยวชาญด้านจิตวิทยาเพื่อให้ชีวิตกลับมาเป็นปกติอีกครั้ง

อาการอื่นๆ เช่น

• ความวิตกกังวลนั้นหากมีมากเกินความพอดี
• ความกังวลที่ผิดปกติจนกลายเป็นความวิตกจริต
• รู้สึกตื่นตระหนกถึงขั้นทำให้เกิดความเครียดจนทำอะไรไม่ได้
• มีสัญญาณที่บอกว่าการตอบสนองด้านอารมณ์ไม่ปกติ 
  
  

โรควิตกกังวลนี้ส่งผลกระทบต่อการใช้ชีวิตของคนทุกวัย ไม่ว่าจะเป็นวัยเด็ก วัยรุ่น หรือวัยผู้ใหญ่ก็ตาม เหตุการณ์ที่มักทำให้คนเกิดความวิตกกังวลมีมากมาย เช่น

• การเจ็บป่วยและต้องเข้ารับการรักษาทางการแพทย์
• การพูดต่อหน้าสาธารณะ
• การเข้าสังคม
• กังวลเกี่ยวกับหน้าที่การงาน
• ความกังวลด้านความมั่นคงทางการเงิน
• เหตุการณ์บางอย่างที่มักตัวกระตุ้นให้เกิดความวิตกกังวล หรือกลัว 
  
  

การรักษา
วิธีรักษา Panic Attack และ Anxiety Disorders

จิตบำบัด (Psychotherapy)

• Brainspotting (BSP) :เข้าถึงสมองส่วนลึกและความทรงจำที่เชื่อมโยงกับความวิตกกังวลและ Panic Attack
• CBT (Cognitive Behavioral Therapy): ช่วยปรับความคิดและพฤติกรรม
  
• EMDR Therapy: มีประสิทธิภาพโดยเฉพาะในผู้ที่มีความทรงจำบาดแผลหรือ PTSD ร่วมด้วย
  

อ่านเพิ่มเติม: EMDR Therapy คืออะไร

การใช้ยา (Medication)

• แพทย์อาจสั่งยาเช่น SSRIs หรือยาคลายกังวล เพื่อควบคุมอาการ
  

การดูแลตัวเอง (Self-care)

• ฝึกหายใจลึก ๆ
• ออกกำลังกายสม่ำเสมอ
  
• ลดคาเฟอีนและแอลกอฮอล์
  
• ฝึกสมาธิ/การเจริญสติ (Mindfulness)
  
  
  

ทั้ง panic attack and anxiety disorders นั้นสามารถแก้ไขและจัดการให้หายเป็นปกติได้ หากต้องทุกข์ทรมานกับโรคนี้มานานก็ไม่ควรปล่อยทิ้งไว้ ควรรีบปรึกษาผู้เชี่ยวชาญด้านจิตวิทยาเพื่อได้รับการแก้ไขที่ถูกต้อง 

เมื่อไหร่ควรพบผู้เชี่ยวชาญ?
หากมีอาการ Panic Attack บ่อยครั้ง หรือความกังวลกระทบต่อชีวิตประจำวัน เช่น งาน ความสัมพันธ์ หรือการนอน ควรเข้ารับการประเมินจาก จิตแพทย์หรือนักจิตวิทยา

Panic attack และ Anxiety disorder ควรต้องเข้ารับการบำบัดให้ระดับความวิตกกังวลอยู่ภาวะที่ควบคุมได้
การหลีกเลี่ยงการเผชิญหน้ากับสิ่งที่กลัวนั้นอาจช่วยได้เพียงชั่วคราวเท่านั้น แต่การเผชิญหน้ากับสิ่งที่กลัวอย่างเข้าใจจะเป็นการแก้ปัญหาได้ถาวรมากกว่า

สรุป

Panic Attack เป็นอาการเฉียบพลันที่อาจเกิดร่วมกับ Anxiety Disorders หากละเลยอาจส่งผลกระทบต่อคุณภาพชีวิต แต่ข่าวดีคือ มีการรักษาที่ได้ผลทั้งจาก จิตบำบัด, การใช้ยา และการดูแลตัวเอง การปรึกษาผู้เชี่ยวชาญจะช่วยให้ฟื้นฟูได้เร็วและลดความเสี่ยงจากการเกิดซ้ำ

Panic Attack และ Anxiety Disorder ในวัยรุ่น

คงปฎิเสธไม่ได้ว่าปัญหาลูกวัยรุ่น เป็นเรื่องใหญ่ในครอบครัว คุณพ่อ-คุณแม่และผู้ปกครองไม่สามารถจะนิ่งนอนใจได้หากเกิดความผิดปกติขึ้นกับลูกวัยรุ่น สาเหตุหรือประสบการณ์ของลูกวัยรุ่นที่อาจส่งผลต่อการเกิดโรคanxiety disorder และpanic attack เช่น

• การสูญเสีย
  
• ภาวะซึมเศร้า เครียด วิตกกังวล
  
• เสียใจกับสิ่งที่เกิดขึ้นในหลายๆเรื่อง
  
• ขาดคนเข้าใจ
  
• ขาดเพื่อนในการปรับทุกข์
  
• ความขัดแย้งในครอบครัว 
  
• นำสู่ปัญหายาเสพติด
  
• เกิดการต่อต้าน ไม่ให้ความร่วมมือ
  
• มีความคิดอยากฆ่าตัวตาย
• ร้ายตัวเอง

 

Anxiety disorders ในวัยรุ่นในแต่ละคนนั้นแตกต่างกัน 

อาการที่พบเห็นโดยทั่วไป

• กลัวมาก
• กังวลมาก
• หวาดระแวง
• หวาดกลัวมีระดับรุนแรง
• มีความกังวลเกี่ยวกับรูปร่างหน้าตา
• กังวลกับการเป็นที่ยอมรับในสังคม
• ความรู้สึกด้านอารมณ์ที่เปลี่ยนแปลงไม่ปกติ
• ประเด็นความขัดแย้งต่อการใช้ชีวิต
• อยากมีชีวิตอิสระ
• อยากเป็นตัวของตัวเอง 
• หลีกเลี่ยงการร่วมกิจกรรมที่ทำให้ไม่สบายใจหรือกังวลใจ
• หลีกเลี่ยงการเรียนรู้ในประสบการณ์ชีวิตใหม่ๆ 
• เกิดการต่อต้านเมื่อต้องแยกห่างจากเพื่อน
• พยายามที่จะปฎิเสธการมีส่วนร่วมที่ทำให้ตัวเองรู้สึกกังวลใจ
• เสี่ยงต่อการใช้สารเสพติด
• เสี่ยงต่อภาวะเครียด ซึมเศร้า
• เสี่ยงต่อภาวะวิตกกังวลมากเกินจนนำไปสู่การฆ่าตัวตายได้
  
  
  

โรควิตกกังวลในวัยรุ่นสำคัญอย่างไร?

วัยรุ่นเป็นวัยที่ท้าทายมากที่สุดช่วงหนึ่งในชีวิตคนเรา และหากในชีวิตของวัยรุ่นมีพื้นฐานทางด้านจิตใจที่ไม่แข็งแรงซึ่งเกี่ยวข้องกับการเลี้ยงดู สภาพแวดล้อมที่เป็นอยู่และเติบโตมารวมทั้งประสบการณ์ที่เคยผ่านพบมาจะส่งผลต่อการมองโลกในมุมมองของเขา และส่งผลต่อพฤติกรรมการแสดงออกทางด้านลบ

วัยรุ่นเป็นวัยที่ต้องเผชิญกับความเปลี่ยนแปลงมากมาย เช่น

• ด้านอารมณ์
• ความรู้สึก
• ด้านร่างกาย
• ความไม่แน่นอนในชีวิต

ปัจจัยที่เกี่ยวข้องอาจมีสาเหตุมาจากทั้งจากครอบครัว และ จากที่โรงเรียน เช่น

• ปัญหาด้านการเรียน
• การสอบ
• ปัญหาเพื่อน
• ถูกแฟนทิ้ง 
• ความขัดแย้งกับคุณครู หรือ ผู้ใหญ่ในบ้าน
• ปัญหาการหย่าร้างของพ่อ-แม่ 
• เกิดความเครียด วิตกกังวลเมื่อพ่อหรือแม่ตกงาน
• เกิดการสูญเสียบุคคลอันเป็นที่รักอย่างกระทันหัน ทุกเหตุการณ์ล้วนส่งผลกระทบต่อการใช้ชีวิต
  
  
  

ควรได้รับการแก้ไขอย่างไร?

โรค Anxiety disorders และ panic attack นั้นไม่สามารถหายไปเองได้ง่ายๆ ดังนั้นจึงควรไปพบผู้เชี่ยวชาญเพื่อทำการบำบัด ผู้เชี่ยวชาญอาจใช้เทคนิคทางจิตวิทยาเพื่อให้ร่ายกายและจิตใจได้กลับมาทำงานได้อย่างปกติและลดความกังวล ตื่นตระหนก หวาดระแวงด้วยเทคนิคต่างๆทางจิตวิตทยา โดยเฉพาะการทำจิตบำบัด

นอกจากนี้ คุณพ่อ-คุณแม่ควรรับฟังหากลูกวัยรุ่นต้องการเล่าสิ่งที่เขากำลังหวาดกลัว หรือเป็นกังวล และควรฟังอย่างตั้งใจและให้เกียรติลูกโดยไม่วิจารณ์ หรือขัดจังหวะจะเป็นการช่วยให้เขาได้ลดความกังวลลงได้ในระดับหนึ่ง และให้กำลังใจลูกให้ผ่านพ้นสิ่งที่กำลังกังวลไปให้ได้และช่วยเสริมประสบการณ์บวกที่จะทำให้เขาแก้ปัญหาได้ดีขึ้นเมื่อโตขึ้น

คุณพ่อ-คุณแม่ ควรเข้าใจว่าไม่ใช่เรื่องง่ายที่ลูกวัยรุ่นจะสามารถอธิบาย บอกเล่าถึงอารมณ์ ความรู้สึกที่ตนเผชิญอยู่ เพราะไม่อยากให้ถูกมองว่าอ่อนแอ หากพบว่าลูกวัยรุ่นมีอาการวิตกกังวลเป็นมากจนไม่สามารถทำกิจกรรมงานต่างๆได้เป็นระยะเวลานานเกินกว่า 6 เดือน ควรปรึกษาผู้เชี่ยวชาญ 

ลองนำวิธีฝึกเทคนิคช่วยลดภาวะวิตกกังวลไปใช้ในชีวิตประจำวันอาจสามารถช่วยเหลือตัวเองได้ในเบื้องต้นดังนี้

6 ขั้นตอนเบื้องต้นเพื่อช่วยลดอาการวิตกกังวล

1. ฝึกสมองไม่ให้คิดในแง่ร้ายเกินความเป็นจริง

2. บันทึกว่าอะไรคือสถานการณ์แย่ที่สุดที่เราคิดไว้ และอะไรที่อาจจะเกิดขึ้นได้ และความเป็นจริงที่สุดที่จะเกิดขึ้นจะเป็นอย่างไร

3. ติดตามผลของความคิดที่มักถูกต้อง เพื่อประโยชน์ในการใช้แก้ปัญหา

4.  เปรียบเทียบผลลัพธ์ที่เกิดขึ้นจริงกับสิ่งที่ตัวเองคิดกังวลว่ามีประโยชน์อย่างไร

5. ประเมินหลักฐานที่ได้จริงกับความคิดของตัวเอง

6. หมั่นทำสมาธิ มีสติอยู่เสมอ
 

วิธีเบื้องต้นนี้อาจพอช่วยลดความวิตกกังวลได้ แต่หากความวิตกกังวล ตื่นตระหนกมีมากเกินการควบคุมและ รบกวนจิตใจในการใช้ชีวิตควรรีบมาพบผู้เชี่ยวชาญด้านจิตวิทยาเพื่อการบำบัดรักษาในขั้นตอนต่อไป

FAQ คำถามท้ายบทความ

Q1: Panic Attack อันตรายหรือไม่?

A: ไม่ถึงขั้นอันตรายถึงชีวิต แต่สร้างความกลัวและความเครียดอย่างมาก หากเกิดบ่อยควรเข้ารับการประเมิน

Q:2 Panic Attack ต่างจาก Anxiety ธรรมดาอย่างไร?

A: Panic Attack เกิดเฉียบพลันและรุนแรง ส่วน Anxiety เป็นความกังวลเรื้อรังที่คงอยู่ต่อเนื่อง

Q3: Panic Attack รักษาหายขาดได้ไหม?

A: สามารถรักษาได้และควบคุมอาการได้ดีด้วยการบำบัด เช่น  ฺBrainspotting, CBT, EMDR และยาที่แพทย์สั่ง

 อ้างอิง

https://www.aacap.org/aacap/Families_and_Youth/Resource_Centers/Anxiety_Disorder_Resource_Center/Your_Adolescent_Anxiety_and_Avoidant_Disorders.aspx#:~:text=Teenagers%20who%20suffer%20from%20excessive,discomforts%20associated%20with%20pubertal%20changes.

https://evolvetreatment.com/about/modes-of-therapy/

https://www.destinationsforteens.com/adolescent-teen-mental-health-treatment/teenage-anxiet

https://www.psychologytoday.com/us/blog/in-practice/201301/cognitive-restructuring

https://www.mcleanhospital.org/essential/do-you-know-difference-between-panic-and-anxiety